قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت یکی از کاربردهای انقلابی بلاک‌چین است. نام قرارداد هوشمند با بسیاری از شبکه‌های بلاک‌چینی جدید مثل اتریوم، سولانا، کاردانو و ترون گره خورده است. اما معنی این قرادادها دقیقا چییست؟ در این مقاله از ارزچی با ما همراه باشید تا در دنیای قراردادهای هوشمند کمی کنکاش کنیم.

قرارداد هوشمند چیست؟

قراردادهای هوشمند یا smart contracts در اصل قراردادهای کامپیوتری هستند که بر روی بلاک‌چین اجرا می‌شود. این قرارداد‌ها به طور خودکار و بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای اجرا می‌شوند. همین بدون واسطه بودن مهم‌ترین ویژگی آن است به این دلیل که هیچ نهاد قدرتی نمیتواند دخالتی در آن داشته باشد.

قرارداد هوشمند چه تفاوتی با قرارداد سنتی دارد

قرارداد هوشمند یا Smart Contract، قراردادی بر بستر بلاک‌چین است که بر اساس الگوریتم‌های مشخص اجرا می‌شود. این نوع قراردادها بدون نیاز به واسطه و به طور خودکار اجرا می‌شوند. در مقابل، قراردادهای سنتی به صورت کاغذی هستند و نیاز به واسطه‌ها و افراد ثالث برای اجرا دارند.

تفاوت قراردادهای هوشمند و سنتی را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:

1. حذف واسطه: قرارداد هوشمند به طور مستقیم و بدون نیاز به واسطه اجرا می‌شود، در حالی که قراردادهای سنتی ممکن است نیاز به واسطه یا طرف ثالث داشته باشند.
2. امنیت بالا: اطلاعات ذخیره شده در بلاکچین غیرقابل تغییر هستند، بنابراین قراردادهای هوشمند از امنیت بالایی برخوردارند.
3. هزینه‌های کمتر: با حذف واسطه‌ها، هزینه‌های مرتبط با قرارداد کاهش می‌یابد.
4. اجرای خودکار: قراردادهای هوشمند به محض برآورده شدن شرایط مشخص شده در کد، به طور خودکار اجرا می‌شوند.

روش کار قرارداد هوشمند چیست

درست مانند قراردادهای سنتی، زمانی که شرایط معینی که در قرارداد وضع شده است محیا باشد، قرارداد اجرا می‌شود. اما تفاوت اصلی اینجاست که قرارداد هوشمند خودکار است. به عبارت ساده تر هر عملیاتی که باید انجام شود (مانند انتقال یک ارز دیجیتال) به طور خودکار و بدون نیاز به دخالت انسانی انجام می‌پذیرد.

برای ایجاد یک قرارداد هوشمند، ابتدا باید شرایط و موارد مورد نظر خود را با استفاده از یک زبان برنامه‌ریزی مخصوص بلاک‌چین (مانند Solidity برای اتریوم) کدنویسی کنید. سپس، این کد را بر روی بلاک‌چین مربوطه منتشر کنید.

زمانی که کاربری بخواهد از قرارداد هوشمند استفاده کند، با ارسال تراکنشی به بلاک‌چین، قرارداد را فعال می‌کند. اگر شرایط قرارداد محیا باشد عملیات‌ به طور خودکار انجام می‌شوند.

قرارداد هوشمند چگونه تنظیم میشود؟

برای تنظیم یک قرارداد هوشمند، ابتدا باید شرایط قرارداد خود را مشخص کنید. سپس با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی مخصوص بلاک‌چین مانند سالیدیتی قرارداد را برنامه نویسی کنید. پس از آن، قرارداد را بر روی بلاک‌چین منتشر میکنید تا بتواند به طور خودکار اجرا شود.

کاربرد قرارداد هوشمند

قراردادهای هوشمند در بسیاری از زمینه‌ها کاربرد دارند. از جمله معاملات مالی، حقوقی، املاک و مستغلات و حتی در صنعت سرگرمی. در ادامه به برخی کاربردهای اسمارت کانترکت‌ها میپردازیم.

1. وام‌ها و مسکن: در صنعت وام و مسکن، قراردادهای هوشمند می‌توانند فرآیند را ساده‌تر و شفاف‌تر کنند. به محض پرداخت وام یا رسیدن به شرایط معین، مالکیت املاک به طور خودکار منتقل می‌شود.
2. پرداخت‌های میان‌کشوری: با استفاده از قراردادهای هوشمند، می‌توان پرداخت‌های بین‌المللی را سریع‌تر و با هزینه کمتر انجام داد.
3. بیمه: در صنعت بیمه، قراردادهای هوشمند می‌توانند شرایط و موارد خاصی را تشخیص دهند (مانند حوادث یا آسیب‌ها) و خودکار پرداخت‌ها یا جبران‌ها را انجام دهند.
4. پروژه‌های تأمین مالی (Crowdfunding): قراردادهای هوشمند می‌توانند به عنوان یک مکانیزم اتوماتیک برای جمع‌آوری و توزیع وجوه در پروژه‌های تأمین مالی جمعی استفاده شوند.
5. سیستم‌های رأی‌گیری: با استفاده از قراردادهای هوشمند، می‌توان سیستم‌های رأی‌گیری شفاف و قابل اعتمادی ایجاد کرد که نتایج را به طور خودکار و بدون دخالت انسانی محاسبه و ثبت کنند.
6. مدیریت زنجیره تأمین: قراردادهای هوشمند می‌توانند در پیگیری و مدیریت موارد مختلف زنجیره تأمین، از تولید تا تحویل به مشتری، کمک کنند.
7. موسیقی و حقوق آثار دیجیتال: هنرمندان می‌توانند از قراردادهای هوشمند برای فروش آثار خود به طور مستقیم و دریافت پرداخت‌ها استفاده کنند. برای این کاربرد میتوان به NFTها اشاره کرد.

این‌ها تنها برخی از کاربردهای قراردادهای هوشمند هستند. با توسعه فناوری بلاکچین، روز به روز کاربردهای جدیدتری برای این قراردادها پیش‌بینی می‌شود.

مثالی از قرارداد هوشمند: فرض کنید شما و دوستتان تصمیم به سرمایه‌گذاری مشترک در یک پروژه کوچک دارید. شما می‌خواهید که هر دو نفر پس از رسیدن به سود معینی، به طور خودکار سهم خود را دریافت کنند. با استفاده از یک قرارداد هوشمند، می‌توانید این فرآیند را به طور خودکار و بدون نیاز به دخالت انسانی انجام دهید.

آیا قرارداد هوشمند امن است؟

یکی از مزایای قراردادهای هوشمند، امنیت بالای آن‌ها است. چرا که این قراردادها بر روی بلاک‌چین ذخیره می‌شوند و تغییر در آن‌ها بسیار مشکل است. اما همچنان، مانند هر تکنولوژی دیگری، ممکن است نقاط ضعفی داشته باشد. برای اطمینان از امنیت قرارداد هوشمند خود، بهتر است از خدمات متخصصان در این زمینه استفاده کنید.

آیا کلاهبرداری با قرارداد هوشمند ممکن است؟

هر چند قراردادهای هوشمند امنیت بالایی دارند، اما کلاهبرداری‌ها و تقلب‌ها همواره امکان پذیر است. برخی از افراد ممکن است با استفاده از نقاط ضعف یا نادانی کاربران، قراردادهای هوشمند کلاهبردارانه ایجاد کنند. برای جلوگیری از چنین مواردی، همیشه پیشنهاد می‌شود قبل از امضاء یا تایید یک قرارداد، آن را به دقت بررسی کنید و سوابق پروژه را به صورت دقیق مطالعه کنید.

قرارداد هوشمند چه ارتباطی با دیفای دارد؟

دیفای (defi) یا امور مالی غیرمتمرکز، یکی از بزرگترین کاربردهای قراردادهای هوشمند در بلاک‌چین است. با استفاده از قراردادهای هوشمند، می‌توان خدمات مالی مانند وام، سپرده، تبادل ارزهای دیجیتالی و … را بدون نیاز به بانک یا هر نهاد مالی دیگری انجام داد.

مزایای قرارداد هوشمند

• اجرای خودکار بدون نیاز به واسطه
• کاهش هزینه‌ها و زمان معاملات
• امنیت بالا و شفافیت در تراکنش‌ها

معایب قرارداد هوشمند

• نیاز به دانش فنی برای ایجاد یا تایید قرارداد
• مشکلات امنیتی در صورت نوشته شدن نادرست قرارداد
• عدم امکان تغییر در قرارداد پس از ثبت در بلاک‌چین

چه کسی قراردادهای هوشمند را خلق کرد؟

قراردادهای هوشمند به عنوان یک ایده در ابتدا توسط نیک سابو (Nick Szabo)، یک حقوقدان، محقق کامپیوتر و کارشناس امنیت، در سال 1994 معرفی شد. او ایده‌ی اصلی را مطرح کرد، اما تا زمان ظهور بلاک‌چین و پلتفرم‌هایی مانند اتریوم، این ایده به طور کامل ر دنیای واقعی دیده نشد.

ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، این ایده را با ایجاد شبکه اتریوم به واقعیت تبدیل کرد. پس باید توجه داشت که ویتالیک بوترین خالق مفهوم اصلی قراردادهای هوشمند نیست و او تنها نخستین کسی بود که این مفهوم را در یک بلاک‌چین به طور عملی پیاده‌سازی کرد.

چه بلاک‌چین‌هایی از قرارداد هوشمند پشتیبانی میکنند؟

بسیاری از بلاک‌چین‌های محبوب که این روزها از آنها میشنویم از اسمارت کانترکت‌ها پشتیبانی میکنند. در ادامه تنها به تعداد از آنها اشاره میکنیم اما در صورتی که بخواهید میتوانید لیست کامل ارزهای قرارداد هوشمند را مشاهده کنید.

1. اتریوم (Ethereum): اتریوم یکی از اولین و معروف‌ترین بلاک‌چین‌ها است که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند. با استفاده از زبان برنامه نویسی Solidity، توسعه‌دهندگان می‌توانند قراردادهای هوشمند را بر روی اتریوم اجرا کنند.
2. بایننس اسمارت چین (BSC): این بلاک‌چین، که توسط بایننس (یکی از بزرگترین صرافی‌های دیجیتال) راه‌اندازی شده، از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و به دلیل هزینه‌های پایین تراکنش و سرعت بالا، محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
3. کاردانو (Cardano): کاردانو از بلاک‌چین‌هایی است که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند. این بلاک‌چین با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی مخصوص خود، امکان پیاده سازی قراردادهای هوشمند را به کاربران میدهد.
4. پولکادات (Polkadot): پولکادات یک بلاک‌چین متصل‌کننده است که از قراردادهای هوشمند در زیرشبکه‌های خود پشتیبانی می‌کند.
5. تزوس (Tezos): تزوس از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و از زبان‌های برنامه نویسی مخصوص خود برای ایجاد قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند.
6. ایاس (EOS): شبکه EOS با تمرکز بر کارایی و سرعت، از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند.
7. ترون (TRON): شبکه ترون برای ایجاد برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز یعنی dAppها و قراردادهای هوشمند طراحی شده است.

آیا بیت کوین از قرارداد هوشمند پشتیبانی میکند؟

جواب به صورت خلاصه خیر است! بیت‌کوین به همان شکلی که اتریوم یا دیگر بلاک‌چین‌ها از اسمارت کانترکت‌ها پشتیبانی می‌کنند از آنها پشتیبانی نمی‌کند. بیت‌کوین از یک زبان اسکریپت‌نویسی ساده دارد که امکان ایجاد تراکنش‌ها را فراهم می‌کند، اما این قابلیت‌ها به مراتب محدود‌تر از آن چیزی است که در قراردادهای هوشمند شبکه هایی نظیراتریوم مشاهده می‌کنیم.

در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای افزایش قابلیت‌های بیت‌کوین و اضافه کردن پشتیبانی از قراردادهای هوشمند به آن وجود دارد. پروژه‌هایی مانند RSK (Rootstock) سعی دارند تا قابلیت‌های قرارداد هوشمند اتریوم را به بیت‌کوین اضافه کنند.

اما به صورت کلی بیت‌کوین در حال حاضر به طور طبیعی از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کند، اما در آینده ممکن است این امکان به بیت‌کوین اضافه شود.

سوالات متداول درباره قرارداهای هوشمند

سخن پایانی

قراردادهای هوشمند یکی از پیشرفت‌های مهم در دنیای فناوری و بلاک‌چین هستند. این قراردادها امکان اجرای خودکار و بدون واسطه معاملات را فراهم می‌کنند. اگر نکته‌ای در رابطه با این قراردادها داشتید حتما در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.