معاملات فیوچرز چیست؟

تریدرهای کریپتو با فیوچرز آشنایی زیادی دارند. اگر مدت زمانی در ارزهای دیجیتال فعالیت کرده باشید احتمال بالایی وجود دارد که با اصطلاح فیوچر و معاملات اهرم دار برخورد داشته باشید. شاید حتی معاملات فیوچرز را در صرافی‌های بزرگی مثل بایننس یا کوکوین هم امتحان کرده باشید اما هنوز به درستی معنای آن را درک نکرده‌اید!

جالب است بدانید فیوچرز تنها محدود به دنیای کریپتوکارنسی نیست! در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را به زبان ساده با فیوچرز آشنا کنیم.

فیوچرز یا قرارداد آتی چیست ؟

 فیوچرز یا قرارداد آتی (futures contracts) نوعی از معاملات هستند که در آن به نوعی تاریخ و قیمت ارز مورد نظر در آینده مورد معامله قرار میگیرد. به زبان دیگر میتوان گفت فیوچرز مانند این است که شما برروی قیمت آینده یک دارایی مثل ارز دیجیتال شرط بندی کنید!

معامله گران هنگام معامله کردن در قراردادهای آتی به توافق می‌رسند که تعداد مشخصی از ارز دیجیتال را با قیمت مشخصی در تاریخ مشخصی در آینده خریداری یا فروش کنند.

معاملات فیوچرز به تریدرها این امکان را میدهد تا از نوسانات بازار سود ببرند. این نوسان میتواند صعودی باشد (long) و یا حتی نزولی (short).

توضیح معاملات فیوچرز با مثال و تاریخچه

همانطور که قبل‌تر گفتیم معاملات فیوچرز تنها محدود به بازار کریپتوکارنسی نیست. این معاملات تاریخچه‌ای به درازای تاریخ تجارت دارند.

از گذشته‌های دور تولیدکنندگان و تجار محصولات خود را که تقاضای زیادی برای آن وجود داشت را از چندین ماه قبل با قیمت توافقی طبق یک قرارداد بفروش میرساندند. ھر کسی که رسید یا برگه قرارداد را در اختیار داشت میتوانست در موعد مشخص شده کالا را دریافت کند.

توجه شما را به هلند در قرن هفدهم جلب میکنیم. در ھلند که تقاضا برای گل لاله بشدت بالا رفته بود، تجار از ماه ھا قبل پیاز این گل را طبق قرارداد ھای آتی به قیمت مشخص بفروش میرساندند و وقتی که این محصول از عثمانی (ترکیه امروزی) به ھلند میرسید شخصی که برگه قرارداد را در اختیار داشت آن را تحویل میگرفت، در طول این مدت این قرارداد بارھا با قیمت متفاوت دست به دست میشد که ممکن بود آن قیمت از قیمت رو قرارداد بسیار بیشتر و یا کمتر باشد که این موضوع در دنیا به جنون گل لاله یا mania tulip مشھور است.

اولین بورس آتی سازمان یافته مدرن هم در اوایل قرن ١٨ میلادی توسط بورس برنج اوساکا ژاپن (Dojima Rice Exchange) تاسیس شد و پس از آن نیز در انتها قرن نوزدهم معاملات آتی توسط انگلستان و آمریکا قانونگذاری شد .

فرض کنید قیمت فعلی بیت کوین 10 هزار دلار است. پیشبینی شما این است که قیمت بیت کوین کاهش پیدا میکند و به 9 هزار دلار میرسد. معاملات فیوچرز یکی از پرطرفدار ترین انواع معاملات در سراسر جهان می باشد که وسعت آن از بازار سهام و اوراق تا بازار رمزارزها میباشد.

انواع معاملات فیوچرز

 در دنیای امروزی معاملات فیوچرز به دو صورت کلی رواج دارند: 1- قراردادهای دارای سررسید (non perpetual) که به آنها قراردادهای عادی یا استاندارد (standard contract) هم گفته میشود و 2- قراردادهای بدون سررسید یا perpetual contracts.

1- قراردادهای آتی non-perpetual

قرادادهای non perpetual را با یک مثال توضیح میدهیم. فرض کنید امروز 26 ژوئن 2023 قراردادی با ارزش 2 بیت کوین بین و با قیمت هر بیت کوین معادل 30 هزار دلار با تاریخ سررسید یک ماه بعد یعنی 26 جولای 2023 بین دو تریدر ثبت میشود. پس در واقع طبق این قرارداد دو تریدر توافق کرده اند که در روز سررسید دو بیت کوین به قیمت کل 60 هزار دلار از فروشنده به خریدار انتقال پیدا کند، حال ممکن است که در آن تاریخ قیمت روز بیت کوین بیشتر شده باشد مثلا هر بیت کوین معادل 40 هزار دلار باشد یا اینکه قیمت کاهش پیدا کرده باشد و به 20 هزار دلار رسیده باشد.

اگر طبق فرضیه اول قیمت به 40 هزار دلار رسیده باشد، خریدار همچنان طبق قرارداد، دو بیت کوین خود را به قیمت 30 هزار دلار دریافت خواهد کرد که این در واقع به معنی 20 هزار دلار سود در مجموع دو بیت کوین معامله شده میباشد. اما اگر قیمت بیت کوین طبق فرضیه دوم به 20 هزار دلار سقوط کرده باشد خریدار همچنان موظف است که دو بیت کوین به قیمت 30 هزار دلار از فروشنده دریافت کند که در مجموع باعث ضرر 20 هزار دلاری برای او میشود.  

2- قراردادهای آتی دائمی یا perpetual

 نوع دیگر قراردادهای آتی یا فیوچر که بسیار پرطرفدار نیز میباشد قراردادهای بدون سررسید یا پرپچوال هستند که به آنها (perpetual futures contract) گفته میشود، در این نوع قرارداد ها هیچ تاریخی برای تسویه نهایی وجود ندارد و تریدر ها میتوانند در هر زمانی که بخواهند آن را تسویه کنند و سود و ضرر نهایی خود را محقق کنند.

 هر دو نوع این قرارداد ها در بسیاری از صرافیهای معتبر دنیا برای بسیاری از رمزارز ها ارائه میشود، البته در بازار ارزهای دیجیتال قراردادهای perpetual تا حدودی پرطرفدار تر هستند. 

شما می توانید معاملات فیوچرز خود را هم در صرافیهای متمرکز مانند Binance و KuCoin و هم در بعضی از صرافیهای غیر متمرکز (DEX) مانند صرافی dydx انجام دهید.

لانگ (Long) و شورت (Short) چه معنایی دارند؟

همانطور که گفتیم سود گرفتن از معاملات فیوچرز هم در بازار صعودی ممکن است و هم در بازار نزولی. همین ویژگی تفاوت اصلی معاملات فیوچرز با معاملات اسپات است. به معامله فیوچرز در زمان ریزش بازار شورت (short) و در زمان بالا رفتن بازار لانگ (long) گفته میشود.

معامله شورت (Short) چیست؟

به معاملات شورت معاملات فروش (sell) هم گفته میشود. روش آن به این صورت است که تریدر ابتدا دارایی مورد نظر را میفروشد
و سپس با ریزش قیمت آن را خریداری میکند و از این اتفاق کسب سود میکند.

برای مثال فرض کنید قیمت بیت کوین در حال حاضر معادل 30 هزار دلار باشد. شما طبق تحلیل خود معتقدید که قیمت به 20 ھزار دلار میرسد، و می خواھید معادل یک بیت کوین وارد معامله شورت شوید. در این حالت شما ابتدا یک بیت بیت کوین معادل 30 هزار دلار را میفروشید و پس از آنکه قیمت به اندازه مورد نظر شما که در این مثال 20 هزار دلار است ریزش کرد یک بیت کوین به قیمت 20 ھزار دلار میخرید و آن را جایگزین میکنید و 10هزار دلار ($30,000 – 1$20,000 = $10,000) از این معامله کسب سود میکنین.

معامله لانگ (Long) چیست؟

به معاملات لانگ معاملات خرید (buy) هم گفته میشود.

در ابتدا مثالی که برای معاملات شورت گفتیم توجه کنید. حال اگر طبق تحلیل خود معتقد باشید که قیمت دارایی مورد نظر
افزایش خواھد یافت می توانید آن را خریداری کرده و پس از افزایش قیمت آن را بھ فروش برسانید و کسب سود کنید که به long معروف
است و این امکان ھم در بازار فیوچرز ھم در بازار اسپات وجود دارد.

اهرم یا لوریج (Laverage) چیست؟

اگر با بازار ارز ھای دیجیتال کمی آشنا باشید قطعا تا کنون بارھا کلمھ اھرم یا لوریج بھ گوشتان خورده است، اما لوریج دقیقا چیست و فواید، کاربرد ھا و خطرات استفاده از آن دقیقا چھ ھستند؟

لوریج یا اھرم ابزاری برای افزایش سرمایه در بازار ھای مالی است. در بازار ارز ھای دیجیتال بسیاری از صرافی ھا با توجه به سیاست ھای خود، عمق بازار جفت ارز مورد نظر و میزان نقدینگی که در اختیار دارند اھرم ھای متفاوتی را ارائه میدھند، به عنوان مثال صرافی باینس تا اھرم x125 را در اختیار کاربران خود قرار میدھد یعنی به کاربران اجازه میدھد تا 125 برابر سرمایه واقعی به معامله بپردازند.

برای اینکه بهتر متوجه کارکرد لوریج در بازار ارز ھای دیجیتال بشویم بھتر است با یک مثال آن را توضیح دھیم، فرض کنید شما 10
دلار دارید و میخواھید با اھرم 10 وارد معامله لانگ (Long) بشوید، این در واقع به این معنی است که شما میتوانید به میزان 10 برابر سرمایه خود وارد معامله شوید که در این مثال میشود 100 دلار. حال اگر قیمت مطابق میل شما مثلا رو به بالا حرکت و قیمت 10 درصد رشد کند شما به اندازه ١٠ برابر سرمایه اصلی خود سود کسب میکنید که میشود 100 درصد! در این مثال 10 دلار شما معادل 100 دلار میشود.

چرا معاملات فیوچرز پرخطر و ریسکی است؟

اگر قیمت مطابق انتظار معامله گر پیش نرود معاملھ تا زمانی باز باقی می ماند کھ کل سرمایھ اصلی درمعامله تریدر وارد ضرر شود، پس از آن موقعیت معاملاتی بصورت
خودکار بسته میشود تا سرمایه صرافی وارد ضرر نشود و اصطلاحا کاربر لیکوئید میشود، فرض کنید مانند مثال قبل یک تریدر با سرمایه
اصلی 10 دلار و با اھرم 10 یک معامله لانگ بیت کوین باز کند. حال اگر قیمت بیت کوین با ده درصد افت مواجه شود ، چون کاربر
از اھرم 10 استفاده کرده درواقع متحمل 100 درصد ضرر میشود و چون کل اصل سرمایه وارد ضرر شده (10*10 = 100) معامله بصورت خودکار توسط صرافی بسته میشود و کل سرمایه در معامله کاربر از دست میرود. به این قضیه به اصطلاح لیکویید (liquid) گفته میشود.

مارجین اولیه یا margin initial چیست؟

این اصطلاح به معنی مبلغ اولیه و اصلی است که توسط معامله گرارائه میشود. مثلا اگر شما با مبلغ 100 دلار و اھرم 10x میخواھید
وارد معامله شوید ارزش کل معامله معادل 10 هزار دلار خواھد شد که 900 دلار آن توسط صرافی تامین شده و 100 دلار آن توسط شما که به آن 100 دلار مارجین اولیه یا margin initial گفته میشود.

فاندینگ ریت (Funding Rate) چیست و چگونه عمل میکند؟

به صورت خلاصه فاندینگ ریت برای تعادل و بالانس قیمت فیوچرز در صرافی‌ها استفاده میشود. در بازار ھای perpetual صرافی ھا برای ھمگرا کردن قیمت بازار با بازار اسپات از ابزاری بنام rate funding استفاده میکنند

این قضیه به این صورت است که معمولا روزی سه بار (ھر 8 ساعت) اختلاف قیمت بازار فیوچرز با بازار اصلی محاسبه میشود و طبق آن برای ھمگرا کردن قیمت بازار از معامله گران (لانگ یا شورت) مبلغی کسر میشود.

مکانیزم آن به این صورت که اگر مثلا قیمت بازار فیوچرز بیت کوین بیشتر از بازار اسپات آن باشد، ھر 8 ساعت از معامله گران لانگ مبغلی بصورت درصدی از حجم کل معامله آنھا کسر میشود و و مبلغی به تریدر ھایی که موقعیت شورت باز کرده اند اضافه میشود. این کار باعث میشود تا تریدرھا تشویق شوند معامله شورت باز کنند تا قیمت دو بازار به ھم نزدیک شوند. البته مورد دوم یعنی پاداش به تریدر ھایی که در یک جھت خاص معامله باز کرده اند تنھا درصورتی اتفاق می افتد که اختلاف قیمت از یک حد خاص بیشتر شده باشد.

بخشی از درآمد صرافی ھا از طریق Funding Rate تامین میشود، به عبارتی فاندینگ ریت علاوه بر اینکه ابزاری برای ھماھنگ سازی قیمت بین دو بازار اسپات و فیوچرز است، ابزار کسب سود از سرمایه ھای تامین شده برای اھرم ھای معاملاتی مورد استفاده تریدر ھا از سوی صرافی ھا نیز میباشد.

بهترین صرافی‌ها برای معاملات فیوچرز

برای بررسی بهترین صرافی‌های ارز دیجیتال برای معاملات فیوچرز فاکتور ھای زیادی مورد بررسی قرار میگیرند. مثلا:

1. عمق معاملات بازارھای فیوچرز در صرافی
2. امنیت
3. تنوع جفت ارز ھای معاملاتی
4. نرخ کارمزد
5. فاندینگ ریت
6. امکان استفاده کاربران ایرانی از فیوچرز

متاسفانه بسیاری صرافی ھای مطرح در دنیای ارز دیجیتال برای معاملات فیوچرز مانند بایننس، کوین بیس و کوکوین اجازه احراز ھویت
به کاربران ایرانی را نمیدھند.

کاربران ایرانی میتوانند از طریق صرافی ھایی مانند کوینکس و بینگ اکس معاملات آتی خود را بدون دردسر احراز ھویت و صرفا بوسیله تغییر آی پی انجام دھند. البته در نظر داشته باشید در هنگام استفاده از صرافی ھای متمرکز خارجی ھمواره ریسک بلوکه شدن دارایی ھایتان وجود دارد پس اگر سرمایه زیادی برای معامله در اختیار دارید پیشنھاد میشود از صرافی ھای غیرمتمرکز(Dex) که قابلیت معاملات فیوچرز دارند مانند dydx، network gains و GMX استفاده کنید.

سخن پایانی

ترید کردن در بازار ارز ھای دیجیتال علاوه بر جذابیت بالایی که برای سرمایه گذاران دارند، فرصت ھای مناسب بسیاری را در اختیار معامله گران خبره قرار میدھند. اما به هرحال این نکته حائز اهمیت است که بازار کریپتوکارنسی جزو بازار ھای ریسکی برای سرمایه گذاری محسوب میشود و پیشنھاد میشود اگر در این بازار قصد فعالیت دارید و یا فعالیت میکنید مراقب سرمایه خود باشید و ریسک ھای بازار را در نظر بگیرید، ھمچنین پایبند به استراتژی خود باشید مدیریت سرمایه را رعایت کنید تا بتوانید بھترین نتیجه را رقم بزنید.