تکنولوژی بلاک چین! هرروز بارها و بارها تیترهای حاوی کلمه “بلاک چین” را همه جا میبینیم. در اخبار، روزنامه‌ها، ویدیوهای یوتیوب و حتی افرادی را میبینیم که درباره بلاکچین با هم بحث میکنند. اما برای بسیاری از ما درک مفاهیم اولیه بلاک چین آسان نیست. اگر شما هم از جمله کسانی هستید که هنوز به صورت دقیق بلاک چین را متوجه نمیشوید بدانید تنها نیستید! در این مقاله میخواهیم این طلسم را بشکنیم و با زبان بسیار ساده شما را با بلاک چین و مفاهیم اولیه آن آشنا کنیم!
شما برای درک اولیه بلاکچین به هیچ پیش زمینه فنی نیاز ندارید. پیشنهاد میکنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
تعریفی کلی از بلاک چین!
بهتر است با یک مثال شروع کنیم.
یک دفترچه یادداشت دیجیتالی را تصور کنید که تمامی تراکنشهای آنلاین برروی آن ثبت میشود. حالا تصور کنید این دفترچه برای همه عموم قابل دیدن باشد و هرکسی بتواند از تمام جزئیات آن باخبر شود و در عین حال هیچکسی نتواند این تراکنشها را تغییر دهد و آنها را پاک کند! بلاک چین دقیقا به همین شکل است!
بد نیست مثال دفترچه یادداشت را بیشتر ادامه دهیم.
اگر اسم دفترچه‌مان را بلاک چین بگذاریم، نام هر صفحه‌ی این دفترچه یک بلاک میشود. روی هر بلاک یا صفحه‌ی این دفترچه هم تعدادی تراکنش نوشته شده است.
پس به صورت کلی یک بلاک چین، مجموعه یا زنجیره ای از بلاک ها است و برروی هر بلاک مجموعه‌ای از تراکنشها ثبت شده است.
منظور از تراکنش چیست؟
فرض کنید علی به حسن 1000 تومان پول پرداخت کرده. به این عملیات یک تراکنش میگوییم! در بلاکچین واحد پولی به جای تومان، ارز دیجیتال است. به عنوان مثال خوب از یک ارز دیجیتال چه چیز بهتر از بیت کوین؟
اگر شخص شماره اول به شخص شماره دوم میزان 2 بیت کوین ارسال کند به این معنی است که یک تراکنش انجام شده. این تراکنش در یک بلاک ذخیره میشود. هر بلاک همانطور که در بخش قبل گفتیم مانند یک صفحه از دفترچه یادداشت است و تنها میتواند تعداد محدودی از تراکنشها را در خود ذخیره کند.
البته نکته حائز اهمیت در اینجا این است که در بلاک چین شخص به شخص بیت کوین نمیفرستد بلکه کیف پول به کیف پول بیت کوین میفرستد! هر کیف پول ارز دیجیتال یک آدرس مشخص و یکتا دارد.
تا اینجا تا حدودی با تعاریف مفاهیم اولیه آشنا شدیم. اما هنوز شاید ابهاماتی برای شما وجود داشته باشد.
مثلا تراکنشها با چه منطقی روی بلاکها ذخیره میشوند؟
یا مثلا اینکه چگونه میتوان از درست بودن و موفقیت آمیز بودن تراکنشها مطمئن بود؟
بلاک چین چگونه کار میکند؟
یک بلاک چین از مجموعه‌ای از سیستم‌ها تشکیل شده که اصطلاحا به آنها نود یا node میگویند. وظیفه نودها این است که به صورت هماهنگ با یکدیگر کار کنند و تراکنشها را به دقت نظارت کنند و آنها را به درستی ثبت کنند. آنها تراکنشها را ریز به ریز در یک بلاک ثبت میکنند و به محض اینکه تعدادی مشخص از تراکنشها در هر بلاک به ثبت رسید آن بلاک را به کل بلاک چین متصل میکنند!
به بیانی دیگرهر کامپیوتر یا هر node وظیفه نظارت و تایید اعتبار تراکنشها را دارد.
کل این فرآیند و کاری که این نودها انجام میدهند همان چیزی است که عموم به آن استخراج یا mining میگویند! و این نودها به ازای خدمتی که برای ثبت این تراکنشها انجام میدهند پاداش دریافت میکنند. داستان کسب سود از استخراج ارز دیجیتال هم از همینجا سرچشمه میگیرد.
مجموع تمام این فرآیندها باعث میشود که ما با یک سیستم واضح و شفاف طرف باشیم که تقلب در آن تقریبا غیرممکن است.
امنیت تراکنشها در بلاک چین چگونه تضمین میشود؟
در بخشهای قبل از دفترچه یادداشت برای تشبیه کردن استفاده کردیم. فرض کنید تنها یک دفترچه یادداشت وجود داشته باشد. این موضوع باعث میشود که اگر در طی اتفاقی قسمتی از برگه از بین برود یا تغییری بدون هماهنگی در آن اتفاق بیافتد این دفترچه دیگر قابل اتکا نخواهد بود.
راه حل چیست؟
میتوان از دفترچه چندین نسخه داشته باشیم. اگر مشکلی برای یکی از نسخه ها به وجود بیاید دیگر نسخه‌ها هستند. یا میتوان در آینده برای اینکه از تقلب نبودن یک تراکنش مطمئن شویم تمام نسخه ها را با یکدیگر مقایسه کنیم!
بلاک چین دقیقا به همین شکل کار میکند. نودهایی در سیستم بلاک چین وجود دارند که از اطلاعات تمام بلاک چین را ذخیره کرده اند. به این نودها فول نود یا full node میگویند. زمانی که بلاکی به بلاکچین اضافه میشود، تمامی نودها از آن باخبر هستند. اگر تراکنشی در سیستم بلاک چین وجود داشته باشد که در همه نسخه ها وجود نداشته باشد، آن تراکنش معتبر نیست. و اگر قرار باشد بلاک جدیدی ثبت شود تمامی نودها باید آن را اعتبارسنجی کنند.
امنیت بلاک چین به این صورت تضمین میشود.
هر چقدر تعداد نودها در بلاک چین بیشتر باشد، امنیت بلاکچین بیشتر تضمین میشود.
موضوع دیگری که باعث امنیت بلاکچین میشود هش است.
هش چیست؟
برای توضیح بهتر بد نیست بلاک چین را به یک ساختمان تشبیه کنیم!
یک ساختمان از مجموعه‌ای از آجرها ساخته شده. هر آجر به خودی خود یکتا است و در یک سازه جایگاه ویژه خود را دارد. در عین حال زمانی که این آجر به آجرهای دیگر متصل میشود میتواند ساختاری محکم را به وجود آورد. در بلاک چین هم به همین ترتیب هر بلاک به خودی خود جایگاه ویژه خود را دارد و هیچ بلاکی شبیه به دیگری نیست. زمانی که بلاکها به یکدیگر متصل میشوند ساختاری امن را به وجود میاورند.
اما این بلاکها چگونه به هم متصل میشوند؟
همانطور که گفتیم تمام بلاکها در بلاکچین شامل تعدادی تراکنش هستند. علاوه بر تراکنشها، هر بلاک شامل کدی هستند که به آن “هش” میگویند. هش در اصل اطلاعات بلاک قبلی هر بلاک است. وجود هش باعث میشود که بلاکها قابل تغییر نباشند.
معنی شفاف بودن و غیرمتمرکز بودن یک بلاک چین چیست؟
شاید بارها با این مفهوم مواجه شدید که بلاکچینها غیرمتمرکز هستند اما این به چه معنی است؟
به صورت سنتی زمانی که شما پول خود را در بانک ذخیره میکنید و برروی حساب خود تراکنش انجام میدهید، این تراکنشها در دفترکل بانک ذخیره میشود اما این دفتر کل به صورت کلی برای عموم در دسترس نیست.
شما شاید هیچوقت نتوانید از پشت صحنه اموالی که تحت امانت بانکها هستند باخبر شوید. مبنای اینکه شما به بانک پول میدهید تنها و تنها اعتماد است. اما بلاکچین اینطور نیست!
تمامی تراکنشهایی که روزانه در بلاکچین ثبت میشود به صورت عمومی برای عموم قابل دسترسی است. شما تنها کافیست وارد سایتی مثل بلاکچین دات کام شوید و تمام تراکنشها را ببینید. این به معنی شفافیت است!
و در عین حال شما نمیتوانید تغییری در تراکنشها ایجاد کنید. نه تنها شما بلکه هیچ دولت، بانک و هیچگونه نهاد قدرت دیگری نمیتواند تراکنشها را دستکاری کند. این هم به معنی غیرمتمرکز بودن است!
تاریخچه بلاک چین
بلاک چین غیرمتمرکز، به این شکل که در این مقاله توضیح داده شد برای اولین بار توسط ساتوشی ناکاموتو در سال 2008 تشریح شد. [efn_note] وایت پیپر بیت کوین: Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System [/efn_note]
ساتوشی ناکاموتو اما تنها فردی نبود که با این نوع معماری سعی در خلق زنجیره‌ای از بلاکها داشت. اولین بار در سال 1982 یک متخصص رمزنگاری به نام David Lee Chaum از این نوع شبکه‌ها صحبت کرد. [efn_note]منبع مقاله: On the Origins and Variations of Blockchain Technologies [/efn_note]
با انواع بلاک چین آشنا شوید!
تا به اینجای مقاله آنچه خواندیم، بیشتر درباره بلاک چین بیت کوین بود. اما دنیای کریپتوکارنسی تنها محدود به بیت کوین نیست! ما با انواع سیستم‌های بلاکچینی طرف هستیم که هرکدام کاربردها و روش کار متفاوت و مختص به خود را دارند.
ساتوشی ناکاموتو بلاک چین بیت کوین را بیشتر به این هدف ارائه کرد که انقلابی در سیستم مالی به وجود آورد. اما بلاکچینی مثل اتریوم تنها معطوف به سیستم مالی نیست!
ویتالیک بوترین بعد از اینکه با بلاک چین بیت کوین و امنیت آن آشنا شد به این فکر افتاد که چرا از آن در دیگر حوزه‌ها استفاده نکرد؟ مثلا دو شخص میتوانند یه وسیله بلاک چین قراردادی امضا کنند که هیچکسی نتواند آن را فسخ کند. این قراردادها را قرارداد هوشمند مینامند.
مثلا فرض کنید علی و حسن قراردادی را امضا کنند و در آن قرارداد قید شده باشد که علی موظف به انجام کاری برای حسن است و حسن موظف است در ازای آن مبلغی به علی پرداخت کند. شروط این قرارداد در بلاکی در بلاک چین ثبت میشود و هیچ یک از دو طرف نمیتوانند در آن دست ببرند.
این قضیه میتواند کاربردهای بسیار زیادی داشته باشد. مثلا میتواند انقلابی در سیستم رای دادن کشورها به وجود آورد.
بلاک چین یک انقلاب است!
بلاک چین میتواند در حوزه های زیادی انقلاب ایجاد کند! از حوزه های مالی تا درمان و مسکن!
برای نمونه میتوان به این موارد اشاره کرد:
- در حوزه مالی بلاکچین میتواند تراکنشهایی ارزانتر، امنتر و بدون نظارت نهاد قدرتی انجام دهد. شما میتوانید بدون مرز تراکنش انجام دهید.
- در حوزه سلامت و درمان هم بلاک چین میتواند حریم خصوصی بیماران را حفظ کند! مثلا اگر شما داروی خاصی مصرف میکنید میتواند بدون نامی از شما و به صورت امن آن را ذخیره کند. برای پزشکان هم دریافت اطلاعات ساده‌تر میشود.
- در حوزه مسکن شما میتوانید تمامی معاملات ملکی و ثبت سند را روی بلاک چین ثبت کنید. از آنجایی که قابل تغییر نیست بهترین و امنترین جا برای ذخیره و دسترسی است.
البته این موارد تنها ایده هستند. اگر بیشتر فکر کنید شاید به موارد بیشماری از زندگی روزمره برسید که بلاکچین میتواند دست نهادهای قدرت را از آنها کوتاه کند و زندگی را بسیار برای شما راحت کند.
جمع بندی
در این مقاله سعی شد به صورت کاملا غیرفنی و بدون وارد شدن زیاد به جزئیات درباره بلاک چین صحبت کنیم. مفاهیم بلاک چین بسیار گسترده هستند. هر کدام از بخشهایی که به اختصار توضیح داده شد میتواند توضیح بسیار مفصلی داشته باشد. درمقالات آینده سعی خواهیم کرد تمامی این بخشها را به زبان ساده توضیح دهیم.
اگر درباره مطالب گفته شده در این مقاله سوالی داشتید حتما در بخش کامنتها از ما سوال کنید.
